Het is zo een onderwerp waar veel verschillende meningen over bestaan. Wanneer dokter je door met een ziek paard en wanneer ga je de grens trekken dat het genoeg is geweest? Ik dacht dat ik voor mijzelf dat altijd heel duidelijk had: het is klaar als mijn paard er klaar mee is, maar kun je die lijn altijd zo helder trekken? Mijn twijfels zijn daarover in de afgelopen week ineens heel erg groot geworden.

Ik ga een stukje terug in de tijd naar het moment waarop ik Bregolas heb laten inslapen. Brego had flinke artrose aan zijn voorbenen en was 23 jaar oud toen hij flink ziek werd. Hij had koorts, wilde niet meer eten en rochelde alsof hij stikte met ademhalen. De dierenarts kwam en constateerde dat hij naar alle waarschijnlijkheid een probleem had met zijn strottenklep, in samenspel met de cornage (verlamming van de stemband) die hij al had. De enige mogelijkheid leek om hem naar Utrecht te sturen en dan zou hij daar een operatie moeten ondergaan.

Brego was doodziek en de blik in zijn ogen stond op moe. De dierenarts schreef pijnstillers voor zodat we even de tijd hadden om erover na te denken. Een paard van 23 laten opereren met alle gebreken die hij al had? Mijn hart wilde wel maar mijn verstand zei “nee”, merendeels ook omdat Brego er heel ongelukkig uit zag. Het vrat aan mij maar in de avond had ik de dierenarts aan de lijn om hem te vertellen dat we deze week een afspraak in moesten plannen om afscheid te nemen. Het leek mij de meest humane oplossing. Toch heb ik tot op de dag van vandaag nog steeds dat ik denk: wat als?

Wat als ik hem had laten opereren en de operatie was geslaagd? Had hij dan nog vele jaren een gelukkig leven gehad zonder pijn? De mogelijkheid dat het had kunnen gebeuren is iets wat mij nooit helemaal heeft kunnen loslaten. Rationeel gezien weet ik dat het een minimale kans had van slagen. In mijn hart blijft er toch altijd iets knagen.

En dan zoals het in het heden is… Nicky kampt al maandenlang met een Sinusitis die maar niet wilt overgaan, even in het kort uitgelegd zijn we nu vijf operaties verder waarbij drie kiezen zijn getrokken. Er is een afwijking aan de sinussen geconstateerd waardoor deze moeilijk “leeg” raken omdat ze niet voldoende aangesloten zitten op elkaar dus is er een kunstmatige gang door haar hoofd geboord om de pus vrij baan naar buiten te kunnen geven. De sinus daarboven zit nu vol en kan zich ook niet legen, de gang zou dus door moeten worden getrokken zodat deze wel leeg kan, bij de vorige operatie van de andere sinus was de behandeling succesvol dus dat geeft hoop voor deze operatie… Maar dan komen de “maaren” helaas om de hoek kijken.

Nicky laat op twee kiezen een duidelijk verschil zien tussen de CT scans waarin zich mogelijk ook kieswortelontsteking aan het ontwikkelen zou zijn. De kans is groot dat deze kiezen er in de toekomst ook uit moeten en dan zou ze op deze rij nog maar twee kiezen overhouden. De rechterzijde van het klauwvlak zou daardoor dus bijna onbruikbaar worden. Dan ontbreekt er een stuk bot, die normaal gesproken een soort dak vormt tussen de sinussen en de tandkassen. Dit kan komen door het te lang vertoeven van het bot in pusklimaat maar helaas is er ook geen genezing aan dit dak opgetreden in de tussentijd. De kans dat dit alsnog gebeurt lijkt nu heel klein.

Dan komt de laatste “maar” nog om de hoek kijken. De voorste kies die is getrokken daarvan was de genezing prima maar nu is er een fistelkanaal aan het ontstaan. Een weg voor pus om zich naar buiten te graven, die zou straks uitmonden in haar mond. Niet een heel fijn vooruitzicht. Op papier zou ik zeggen met alles wat de toekomst zou brengen en alle problemen bij elkaar opgeteld: je bent gek als je voor nog een operatie gaat. En toch is het wel wat we gaan doen.

Vorige week was Nicky heel ziek, 40.5 graden koorts, helemaal van de wereld. Ze had spiertrillingen, een oedeem op haar borst en was doodmoe. Ze wilde niet eten en niet liggen. Ze leek enorme hoofdpijn te hebben aangezien ze constant met haar ogen dicht stond. Ik was in shock. Dit was de eerste keer in al die tijd dat ze er echt ziek uitzag. Op dát bewuste moment had ik het aangekund om afscheid te nemen, ze had pijn en was aan het lijden.

Nu meer dan een week verder staat ze de kliniek weer te verbouwen en wil niks liever dan naar huis. Buiten dat ik de uitslagen van de CT scan in mijn hoofd heb en de pus die uit haar neus pruttelt is er verder weinig dat verraadt dat ze ziek is. Ga maar eens “nee” zeggen tegen een paard dat zich nergens door laat kisten? Een geweldige Fries die na de moeilijkste periode 488 kilo woog en nu alweer haar eigen postuur heeft aangenomen met een indrukwekkende 590 kilo? Ga maar “nee” zeggen tegen een paard dat uit volle borst naar je hinnikt en de staldeur afbreekt als je weggaat? Ga maar eens “nee” zeggen tegen Nicky…

En dan blijkt dat ik geen “nee” kan zeggen, al druist het tegen mijn eigen verstand in. Ik kan niet stoppen. Er is een vlam die in haar brandt die zegt dat ze nog geen afscheid wil nemen. Ze geeft niet op. Ze wilt naar huis en ik wil haar graag meenemen, van haar houden en nog heel vaak haar manen invlechten. Ik wil nog heel vaak op haar vloeken binnensmonds omdat ze geen twee seconden geduld kan hebben. We zijn nog niet klaar. Ik voel dat de artsen er deze keer sceptisch tegenover staan. Ik weet dat erachter mijn rug om op stal en door vrienden of gewoon in mijn gezicht over wordt geoordeeld en ik kan het de mensen niet kwalijk nemen. Ik zou er precies hetzelfde over hebben gedacht als het niet mijn Nicky was.

Mijn eindconclusie is alleen maar dat wanneer “genoeg” genoeg is eigenlijk niet altijd duidelijk is. Ik denk dat niemand het kan weten totdat je op het moment aanbreekt om een keuze te maken. Stop je of ga je door? Ook als de kansen tegen je lijken gekeerd, maar je hart iets anders zegt dan je verstand. Wanneer trek je de lijn? Ik kan er geen antwoord meer op geven. Misschien is het egoïsme om hiervoor te kiezen omdat ik niet ook van Nicky in de nacht wakker wil worden en dan ga denken: wat als… Zou ik dan nú haar manen nog aan het vlechten zijn?